آرتروز گردن یکی از بیماری‌های شایع مرتبط با ستون فقرات است که به دلیل فرسایش و تحلیل رفتن تدریجی غضروف بین مهره‌ای گردن ایجاد می‌شود. این بیماری که با نام اسپوندیلوز گردنی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث درد مزمن، کاهش انعطاف‌پذیری گردن و بروز مشکلات عصبی شود. در این مقاله، به بررسی دقیق علائم آرتروز گردن، دلایل بروز آن، روش‌های تشخیص و درمآن‌های موثر برای تسکین درد و بهبود عملکرد گردن می‌پردازیم.
آرتروز گردن چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
آرتروز گردن یک اختلال تخریبی است که به مرور زمان مهره‌های گردنی را درگیر می‌کند. با افزایش سن، غضروف بین مهره‌ها تحلیل رفته و فضای بین آن‌ها کاهش می‌یابد. این وضعیت باعث افزایش اصطکاک بین استخوآن‌ها و ایجاد زائده‌های استخوانی می‌شود که به اعصاب و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند. در نتیجه، بیمار دچار درد، بی‌حسی، ضعف عضلانی و کاهش دامنه حرکتی در ناحیه گردن و شانه‌ها می‌شود.
شایع‌ترین علائم آرتروز گردن
علائم آرتروز گردن بسته به شدت بیماری متفاوت است. برخی از رایج‌ترین نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر است:
۱. درد مزمن گردن
یکی از اولین علائم آرتروز گردن، احساس درد در ناحیه گردن است که ممکن است به شانه‌ها، قسمت بالایی کمر و حتی بازوها منتشر شود. این درد معمولا در پایان روز یا پس از فعالیت طولانی‌مدت بدتر می‌شود.
۲. سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری گردن
معمولا بیماران مبتلا به آرتروز گردن هنگام چرخاندن یا خم کردن سر، احساس سفتی و محدودیت حرکتی دارند. این مسئله ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب یا پس از نشستن طولانی‌مدت تشدید شود.
۳. سردردهای ناشی از آرتروز گردن
فشار وارده بر اعصاب گردنی می‌تواند منجر به سردردهای تنشی شود. این سردردها معمولا از پشت سر شروع شده و به سمت پیشانی یا گیجگاه گسترش می‌یابد.
۴. بی‌حسی و ضعف عضلانی
در برخی موارد، آرتروز گردن به اعصاب و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا ضعف در دست‌ها و انگشتان شود. در موارد شدید، ممکن است فرد دچار اختلال در کنترل عضلات دست و کاهش قدرت شود.
۵. صداهای غیرطبیعی هنگام حرکت گردن
بسیاری از بیماران هنگام حرکت گردن، صدای تق‌تق، ساییدگی یا خش‌خش را احساس می‌کنند که ناشی از ساییدگی استخوآن‌ها به یکدیگر است.
۶. سرگیجه و عدم تعادل
فشار بر رگ‌های خونی گردن می‌تواند باعث کاهش خون‌رسانی به مغز شود و در برخی بیماران، سرگیجه و عدم تعادل ایجاد کند. معمولا این کاهش خون‌رسانی با علائمی مانند سردرد، تاری دید و حتی حالت تهوع همراه است. در موارد شدیدتر، اختلالات عصبی و کاهش تمرکز نیز می‌توانند به وجود بیایند که بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر می‌گذارد.
دلایل اصلی بروز آرتروز گردن
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز آرتروز گردن تاثیرگذار باشند. مهم‌ترین آن‌ها شامل افزایش سن، سبک زندگی نامناسب، آسیب‌های گردنی و عوامل ژنتیکی است. برخی از مهم‌ترین عوامل خطر شامل موارد زیر است:
۱. افزایش سن و تحلیل رفتن غضروف گردنی
بالا رفتن سن یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز آرتروز گردن است. پس از ۴۰ سالگی، میزان مایع بین مفصلی کاهش می‌یابد و احتمال ساییدگی و فرسایش مهره‌های گردنی افزایش پیدا می‌کند.
۲. سبک زندگی نادرست و وضعیت بدنی نامناسب
نشستن طولانی‌مدت پشت میز، استفاده مکرر از تلفن همراه و عدم رعایت ارگونومی بدن می‌تواند فشار زیادی بر مهره‌های گردنی وارد کند و باعث بروز آرتروز شود.
۳. آسیب‌های قبلی گردن و تصادفات
ضربات مستقیم به گردن، آسیب‌های ناشی از ورزش یا تصادفات رانندگی (ضربه شلاقی) می‌تواند روند تحلیل مهره‌های گردنی را تسریع کند و موجب بروز مشکلاتی مانند درد مزمن، کاهش دامنه حرکتی و فشار بر اعصاب شود. این آسیب‌ها ممکن است به تدریج منجر به اختلالات جدی‌تر در عملکرد گردن و سیستم عصبی شوند.
۴. عوامل ژنتیکی و بیماری‌های مفصلی
برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی یا بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس دچار تخریب سریع‌تر مفاصل گردن می‌شوند. توجه داشته باشید که این بیماری‌ها سبب التهاب و فرسایش زودهنگام مهره‌های گردنی خواهند شد.
روش‌های تشخیص آرتروز گردن
پزشک برای تشخیص آرتروز گردن از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که ترکیبی از معاینات بالینی، تصویربرداری پزشکی و آزمایش‌های عملکردی است. تشخیص دقیق این بیماری اهمیت زیادی دارد؛ زیرا بسیاری از مشکلات گردنی مانند دیسک گردن، فتق دیسک و تنگی کانال نخاعی می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. بنابراین، پزشک معمولا از روش‌های زیر برای ارزیابی وضعیت بیمار استفاده می‌کند:
۱. معاینه فیزیکی و ارزیابی دامنه حرکتی گردن
در اولین مرحله، پزشک بیمار را به‌صورت بالینی معاینه می‌کند. طی این بررسی، موارد زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
- میزان حرکت‌پذیری گردن و توانایی بیمار در چرخاندن یا خم کردن سر
- بررسی وجود درد و حساسیت به لمس در مهره‌های گردنی
- ارزیابی ضعف عضلانی یا بی‌حسی در بازوها و دست‌ها که ممکن است ناشی از فشار بر اعصاب باشد
- آزمایش‌های انعطاف‌پذیری و ثبات گردن برای تشخیص میزان تخریب مفاصل و تاثیر آن بر عملکرد حرکتی بیمار
۲. تصویربرداری با اشعه ایکس (X-Ray) برای بررسی تغییرات استخوانی
رادیوگرافی با اشعه X یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیصی برای بررسی تغییرات استخوانی ناشی از آرتروز گردن است. در این تصاویر، پزشک می‌تواند نشانه‌هایی از قبیل موارد زیر را تشخیص دهد:
- کاهش فاصله بین مهره‌ها به دلیل از بین رفتن غضروف بین مفصلی
- وجود خارهای استخوانی (استئوفیت‌ها) که ممکن است باعث درد و محدودیت حرکتی شوند
- تراز غیرطبیعی مهره‌های گردنی که می‌تواند نشآن‌های از تحلیل رفتن تدریجی مفاصل باشد
۳. ام‌آر‌آی (MRI) جهت مشاهده آسیب‌های عصبی و بافت نرم
در صورتی که پزشک مشکوک به آسیب‌دیدگی دیسک‌های بین مهره‌ای، نخاع یا اعصاب گردنی باشد، تصویربرداری با ام‌آر‌آی (MRI) را تجویز می‌کند. این نوع تصویربرداری به تشخیص موارد زیر کمک خواهد کرد:
- بررسی فتق دیسک گردن که ممکن است باعث فشار بر نخاع شود
- ارزیابی میزان التهاب و تورم بافت‌های نرم در ناحیه گردن
- تشخیص فشردگی یا تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی که می‌تواند عامل بی‌حسی و ضعف عضلانی باشد
۴. سی‌تی‌اسکن (CT-Scan) برای مشاهده جزئیات دقیق‌تر مهره‌ها
سی‌تی‌اسکن (CT-Scan) یک روش پیشرفته‌تر نسبت به اشعه ایکس است که تصاویر سه‌بعدی و با وضوح بالا از ساختار استخوآن‌های گردنی ارائه می‌دهد. این روش به پزشک کمک می‌کند تا تغییرات ظریف و جزئی در مهره‌ها را که ممکن است در تصاویر معمولی با اشعه ایکس مشخص نباشند، مشاهده کند. سی‌تی‌اسکن همراه با ماده حاجب (مایلوگرافی) نیز در برخی موارد برای بررسی فشردگی نخاع و اعصاب استفاده می‌شود.
۵. نوار عصب و عضله (EMG) در صورت وجود علائم عصبی مانند بی‌حسی
اگر بیمار دچار بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن، ضعف عضلانی یا کاهش قدرت حرکتی در دست‌ها و بازوها باشد، پزشک آزمایش الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCV) را تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها عملکرد اعصاب و عضلات را ارزیابی و مشخص می‌کنند که آیا فشار بر ریشه‌های عصبی گردنی باعث اختلال عصبی شده است یا خیر.
۶. آزمایش‌های خون برای رد سایر بیماری‌های مفصلی
در برخی موارد نیز پزشک آزمایش‌های خون را برای بررسی وجود بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، عفونت‌های مفصلی یا اختلالات خودایمنی تجویز خواهد کرد. این آزمایش‌ها به تفکیک آرتروز گردن از سایر بیماری‌های التهابی کمک می‌کنند.
۷. تست‌های عملکردی و ارزیابی تعادل
در برخی بیماران، سرگیجه و عدم تعادل یکی از علائم مرتبط با آرتروز گردن است. بنابراین، پزشک تست‌های عملکردی و تعادلی را برای بررسی تاثیر بیماری بر سیستم عصبی انجام می‌دهد.
درمان‌های موثر برای کاهش درد و بهبود حرکت گردن
برای کاهش درد و بهبود حرکت گردن می‌توان از روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، ورزش‌های کششی، ماساژ درمانی و داروهای ضدالتهابی استفاده کرد. همچنین، اصلاح وضعیت بدنی، استفاده از بالش طبی و در موارد شدید، تزریق یا جراحی می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
۱. تغییر سبک زندگی و اصلاح وضعیت بدنی
یکی از بهترین روش‌های درمان آرتروز گردن این است که هنگام نشستن یا کار با کامپیوتر، گردن خود را در حالت طبیعی نگه دارید. همچنین باید از بالش‌های ارگونومیک و طبی استفاده کنید تا فشار بر روی گردن کاهش یابد. توجه داشته باشید که هر ۳۰ دقیقه یک‌بار نیز باید استراحت کنید و گردن خود را حرکت دهید.
۲.داروهای ضدالتهابی و مسکن‌ها
پزشکان معمولا داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک را برای کاهش التهاب و درد تجویز می‌کنند. در موارد شدیدتر، تزریق کورتیکواستروئیدها می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
۳. فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی مخصوص گردن
تمرینات کششی و تقویتی برای گردن می‌تواند انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات را افزایش دهد. فیزیوتراپی تخصصی به بهبود گردش خون و کاهش درد کمک می‌کند.
۴. ماساژ درمانی و طب سوزنی
ماساژ نیز یکی از روش‌های درمان آرتروز است که باعث کاهش تنش عضلانی می‌شود و گردش خون را بهبود می‌بخشد. همچنین، طب سوزنی یکی از روش‌های طبیعی و موثر برای کاهش درد و التهاب در ناحیه گردن است.
۵. استفاده از گردنبندهای طبی در موارد خاص
در برخی بیماران، گردنبندهای طبی نرم می‌توانند به تثبیت گردن و کاهش فشار کمک کنند. با این حال، نباید بیش از حد از آن‌ها استفاده شود؛ زیرا می‌تواند ضعف عضلات گردنی را به همراه داشته باشد.
۶. جراحی (در موارد شدید)
اگر روش‌های غیرتهاجمی موثر نباشند و بیمار دچار مشکلات شدید عصبی شود، پزشک جراحی دیسک گردن، فیوژن مهره‌ای یا برداشتن زائده‌های استخوانی را پیشنهاد خواهد داد.
جمع‌بندی
در نهایت باید بدانید که آرتروز گردن یکی از بیماری‌های شایع ستون فقرات است که باعث درد مزمن، سفتی گردن، بی‌حسی دست‌ها و کاهش کیفیت زندگی می‌شود. از مهم‌ترین دلایل آرتروز گردن می‌توانیم به افزایش سن، وضعیت بدنی نامناسب و آسیب‌های گردنی اشاره کنیم. تشخیص زودهنگام و انجام درمان‌های مناسب مانند اصلاح سبک زندگی، فیزیوتراپی، دارودرمانی و ورزش‌های گردن می‌توانند در بهبود بیماری موثر باشند. بنابراین اگر نمی‌خواهید به مرحله جراحی برسید، حتما نکات گفته شده در این مقاله را رعایت کنید و با اصلاح وضعیت بدنی خود، از پیشرفت بیماری جلوگیری نمایید.
سوالات متداول
آرتروز گردن چیست؟
این بیماری یک اختلال تخریبی است که به دلیل فرسایش غضروف بین مهره‌ها در گردن ایجاد می‌شود و باعث درد مزمن و کاهش انعطاف‌پذیری گردن خواهد شد.
علائم شایع آرتروز گردن چیست؟
علائم شامل وقوع درد، سفتی و کاهش حرکت گردن، سردرد، بی‌حسی یا ضعف عضلانی و سرگیجه هستند.
چه عواملی باعث بروز آرتروز گردن می‌شود؟
عوامل اصلی شامل افزایش سن، وضعیت بدنی نامناسب، آسیب‌های گردنی و عوامل ژنتیکی هستند.
چگونه آرتروز گردن درمان می‌شود؟
درمان آرتروز گردن شامل تغییر سبک زندگی، داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، استفاده از گردنبند طبی و در موارد شدید، جراحی است.
